แอ่วลำปาง ขึ้นช้าง ล่องไพร . . . ณ ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย จ.ลำปาง
ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย หรือ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ตั้งอยู่ที่ อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง เดิมทีอยู่ที่ อ.งาว ก่อตั้งแรกเริ่มด้วยเหตุผลหลักคือการฝึกช้างเพื่อออกไปทำงานชักลากไม้ในป่า
ต่อมาเมื่อรัฐบาลยกเลิกสัมปทานการทำป่าไม้ทั่วประเทศ ทำให้ช้างไม่มีที่อยู่อาศัยและที่ทำงาน จึงถูกส่งกลับมาอยู่ที่โรงเรียนฝึกช้าง แต่เนื่องจากพื้นที่ที่มีอยู่ไม่สามารถรองรับจำนวนช้างทั้งหมดได้ จึงได้ย้ายสถานที่มาอยู่ที่ อ.ห้างฉัตรในปัจจุบัน
ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยแห่งนี้ มีชื่อเสียงโด่งดังไปยังนานาประเทศ เพราะถือเป็นศูนย์ฝึกลูกช้างแห่งแรก และแห่งเดียวของโลก เป็นที่รวมภูมิปัญญาช้างไทยไว้อย่างครบครัน ทั้งโรงเรียนฝึกลูกช้าง ฝึกควาญช้าง
อีกทั้งยังเป็นศูนย์วิจัยที่แบ่งปันข้อมูลความรู้สู่ชุมชน เช่นการทำปุ๋ยชีวภาพจากมูลช้าง การผลิตไฟฟ้าจากแก๊สชีวภาพเพื่อใช้ภายในศูนย์ การทำกระดาษสาจากมูลช้าง เป็นต้น รวมถึงมีการจัดนิทรรศการให้ความรู้เกี่ยวกับช้าง ไม่เว้นแม้แต่โรงพยาบาลช้างที่อยู่ในเขตเดียวกัน
ที่โดดเด่นมากที่สุดคือมีลานแสดงช้าง นำเสนอกิจกรรมเกี่ยวกับการท่องเที่ยวมากมายที่ช่วยสานสัมพันธ์ระหว่างนักเดินทางกับช้างไทย ไม่ว่าจะเป็นการแสดงช้าง ขี่ช้างท่องเที่ยว ขี่ช้างเดินป่าแคมปิ้ง หากมีเวลามากกว่าวันเดียว สามารถพักค้างคืนแบบโฮมสเตย์ พาช้างไปอาบน้ำก่อนจะแยกย้ายกันเข้านอน เพื่อให้ได้สัมผัสกับวิถีช้างไทยกันได้อย่างเต็มอิ่ม
จากความโดดเด่นและมีคุณค่าในหลายๆ ด้าน ทำให้ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยแห่งนี้ ได้รับรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยว (Tourism Award) ประเภทรางวัลดีเด่นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติในปี 2541 อีกด้วย
การเดินทางไปยังศูนย์ฯ ก็ไม่ยากเย็น จากอำเภอเมืองลำปางโดยใช้ทางหลวงหมายเลข 11 ผ่าน อ.ห้างฉัตร มุ่งหน้าไปทางจังหวัดลำพูน ชมวิวสองข้างทางกันจนถึง กม.ที่ 28-29 ก็จะพบป้ายศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยอยู่ทางขวามือฝั่งตรงข้าม เมื่อกลับรถมาชิดซ้ายเข้าซอยศูนย์อนุรักษ์แล้วจะมีป้ายบอกระยะอยู่ตลอดทาง
สุดท้ายนี้ แม้ว่าปัจจุบันบทบาทของช้างไทยจะเป็นเช่นไร “เพื่อนร่วมทาง” อยากให้ทุกคนมาร่วมทำความรู้จัก และเข้าใจ “ช้างไทย” ให้มากยิ่งขึ้น นอกจากเราจะได้สัมผัสกับความน่ารักของช้างแล้ว การเห็นคุณค่าและเข้าอกเข้าใจจากคนไทยทุกคน อาจมีส่วนช่วยผลักดันให้บทบาทของ “ช้างไทย” สัตว์คู่บ้านคู่เมืองของเรา เป็นไปในทิศทางที่ดีขึ้นในอนาคตอย่างแน่นอน
