วัดมหาธาตุ ตั้งอยู่กลางเมืองสุโขทัย เป็นสถานที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า ถือเป็นวัดที่สำคัญที่สุดในเมืองสุโขทัย และในอดีตยังใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีต่างๆ อีกด้วย
วัดมหาธาตุเป็นวัดสำคัญ จึงได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์และสร้างเพิ่มเติมอยู่เสมอ ทำให้ภายในวัดประกอบด้วยสิ่งก่อสร้างหลายยุคหลายสมัย
ไม่ว่าจะเป็นเจดีย์ประธาน วิหารหลวง อุโบสถ มณฑป และเจดีย์รายกว่า 200 องค์ เป็นต้น
ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ตอนหนึ่งระบุว่า “…กลางเมืองสุโขทัยนี้ มีพิหาร มีพระพุทธรูปทอง มีพระอัฎฐารศ มีพระพุทธรูปอันใหญ่ มีพระพุทธรูปอันราม…”
วิหารกลางเมืองสุโขทัยที่กล่าวถึงนั้น สันนิษฐานว่าคือวิหารหลวงวัดมหาธาตุแห่งนี้ ดังนั้นจึงเชื่อกันว่าพระพุทธรูปทองก็คือพระพุทธรูปองค์ใหญ่ที่ประดิษฐานอยู่ภายในวิหารหลวง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญไปประดิษฐานที่วิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวราราม กรุงเทพมหานคร
ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานนามว่า “พระศรีศากยมุนี”
ส่วนพระอัฎฐารส ซึ่งหมายถึงพระพุทธรูปยืนสูง 18 ศอก ก็คือพระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่ที่ประดิษฐานอยู่ภายในมณฑปทั้งสองข้างของเจดีย์ประธานนั่นเอง
เจดีย์ประธาน เป็นเจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม หรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ซึ่งเป็นเจดีย์ที่เป็นเอกลักษณ์ของสุโขทัย สันนิษฐานว่าเจดีย์รูปแบบนี้พัฒนามาจากศิลปะขอม ล้านนา พุกาม และลังกา แต่ได้ดัดแปลงให้มีรูปลักษณ์ที่สูงชะลูดยิ่งขึ้น
รอบๆ เจดีย์ประธานบนฐานไพทีเดียวกัน มีเจดีย์ประจำทิศเป็นเจดีย์ทรงปราสาท และเจดีย์ประจำมุมเป็นเจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด รวมทั้งหมด 8 องค์
ที่ฐานไพทีของกลุ่มเจดีย์ประธาน ยังประดับประติมากรรมปูนปั้นรูปพระสาวกพนมมือเดินประทักษิณรอบองค์พระธาตุอีกด้วย
วัดแห่งนี้มีคูน้ำล้อมอยู่ 3 ด้าน ส่วนด้านหน้าวัดมีสระน้ำหรือที่เรียกว่าตระพัง ซึ่งสามารถชมภาพของเจดีย์ที่สะท้อนบนผิวน้ำได้อย่างสวยงาม
ในช่วงเวลาโพล้เพล้ บริเวณสระน้ำหน้าวัดมหาธาตุนี่แหละคือสถานที่ยอดนิยมสำหรับนักถ่ายภาพ ถือเป็นจุดชมพระอาทิตย์ตกที่สวยงามอีกจุดหนึ่งเลย
วัดมหาธาตุ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
ที่ตั้ง ต.เมืองเก่า อ.เมือง จ.สุโขทัย
เปิดทุกวัน เวลา 06.00-18.00 น.
**วันเสาร์จะมีการเปิดไฟส่องโบราณสถาน ระหว่างเวลา 18.30-21.00 น.** (จำหน่ายบัตรเข้าชมถึงเวลา 18.00 น.)
ค่าเข้าชม ชาวไทย 20 บาท ชาวต่างชาติ 100 บาท
พิกัด https://goo.gl/maps/gXY72BkyneK2
